achtergrond Kwetsbaarheid voor psychose is het grootst op jongvolwassen leeftijd, neemt af met het ouder worden, maar kan op elke leeftijd ontstaan. Er zijn echter duidelijke sekseverschillen in kwetsbaarheid over de levensspanne heen. Verschillen in onderliggende neurobiologische kwetsbaarheid, blootstelling aan beschermende of risicofactoren en mogelijk neurodegeneratieve processen zouden deze verschillen kunnen verklaren.
doel Inzicht krijgen in leeftijdsgerelateerde kwetsbaarheid voor psychose door middel van onderzoek naar incidentie, sekseverschillen en specifieke risicofactoren voor psychose over de levensloop heen.
methoden Vijf verschillende studies werden uitgevoerd: een meta-analyse over leeftijds- en seksespecifieke incidentie voor schizofrenie; een studie naar het verband tussen leeftijd van ontstaan van eerste psychose en cognitief functioneren; drie algemene bevolkingsstudies waarin gekeken werd naar gehoorproblemen als mogelijke specifieke risicofactor voor psychotische symptomen over de levensloop heen.
resultaten De incidentie van schizofrenie neemt sterk af met leeftijd, vooral bij mannen. Mannen hebben op jonge leeftijd een twee keer zo grote kans op schizofrenie als vrouwen, terwijl vrouwen een anderhalf keer zo groot relatief risico hebben vanaf middelbare leeftijd. Patiënten met een vroegontstaan van psychose vertonen grotere problemen op geheugen en aandacht dan patiënten die op latere leeftijd ziek worden. Samenhangende negatieve symptomen, een hoger antipsychoticagebruik en mannelijk geslacht verklaarden deze verschillen in de patiënten met vroegontstane psychose. Als laatste blijkt slechthorendheid met name een risicofactor voor jongeren en niet voor ouderen.
conclusie Het verhoogde risico voor psychose op jonge leeftijd dat vooral voorkomt bij mannen en gepaard gaat met ernstigere cognitieve beperkingen doet een onderliggend probleem tijdens de vroege neurobiologische ontwikkeling vermoeden.