achtergrond Een dagelijks moreel dilemma binnen de praktijk van de psychiatrie is de beslissing om een patiënt al dan niet tegen zijn wil in op te nemen in een psychiatrische instelling, dan wel om een patiënt al dan niet tegen zijn wil in te behandelen. Als juridisch criterium speelt de mate van gevaar voortkomend uit de geestesstoornis een belangrijke rol in deze besluitvorming (Wet Bopz). Normatief speelt in dergelijke afwegingen de indruk over de wilsbekwaamheid vaak een impliciete rol. Wilsbekwaamheid kan worden opgevat als een scharnier tussen de begrippen autonomie en weldoen. Beslissingen rondom dwang hebben vaak betrekking op mensen met schizofrenie, bij wie stoornissen in de executieve functies in verband worden gebracht met een verminderde wilsbekwaamheid.
doel Inzicht geven in de belangrijkste lijnen in de literatuur over het begrip wilsbekwaamheid en de operationalisatie daarvan in de psychiatrie met betrekking tot psychotische stoornissen. Tevens wordt inzicht gegeven in de manier waarop dit in de praktijk kan worden onderzocht.
methoden Presenteren van een literatuuronderzoek en bediscussiëren van een onderzoeksplan voor kwalitatief en kwantitatief onderzoek in de psychiatrie naar wilsbekwaamheid.
resultaten De literatuur geeft de mogelijkheid de beoordeling van wilsbekwaamheid te relateren van de kwesties rond dwang en drang. Het is mogelijk om op dit terrein onderzoek te doen binnen de praktijk van de psychiatrie. Kwalitatief onderzoek kan gebruikt worden om na te gaan hoe het concept in de dagelijkse praktijk wordt gebruikt en hoe het concept binnen de praktijk verder ontwikkeld zou kunnen worden. Met kwantitatief onderzoek kan worden nagegaan in hoeverre het gebruik van een gestandaardiseerde methode om wilsbekwaamheid vast te stellen (MacArthur competence assessment tool for treatment, Maccat-t), uitwerkt in de dagelijkse praktijk.
conclusie Empirisch onderzoek biedt een belangrijke bijdrage om het concept wilsbekwaamheid te ontwikkelen, zodat in de dagelijkse praktijk het concept betrouwbaar en valide kan worden toegepast.