achtergrond Illustratieve beschrijvingen van dit ziektebeeld onder het begrip melancholie kan men al vinden in een lezing van Jelgersma uit 1901, gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Hij beschreef de melancholie als een complex verschijnselen, waarbij de karakteristieke hypochondere waan wordt ingegeven door angst die in het lichaam geprojecteerd is en verder gevoed is door digestieve stoornissen.
doel Een illustratie geven van een ernstige depressie met hypochondere wanen, om daarna stil te staan bij de diagnostiek en therapie.
methoden Een 72-jarige vrouw met een blanco, ook psychiatrische voorgeschiedenis had ruim een jaar lichamelijke klachten zonder dat er bij uitgebreid aanvullend onderzoek een oorzaak gevonden kon worden. Haar psychische klachten werden geduid als een gevolg van haar lichamelijke klachten.
resultaten De diagnose psychotische depressie werd gemist omdat een sombere stemming of het onvermogen te genieten niet op de voorgrond stonden. Haar psychische klachten werden geduid als een gevolg van haar lichamelijke klachten. Haar ideeën over haar lichamelijke klachten werden in de loop der tijd psychotisch van aard. Voor de diagnose depressieve stoornis met hypochondere waan werd zij behandeld met elektroconvulsieve therapie (ect) waarna zij snel herstelde.
conclusie De somatische preoccupatie als onderdeel van een depressie zoals beschreven door Jelgersma blijkt in hedendaagse studies met name bij ouderen een gunstig effect op ect te voorspellen. Met name bij ouderen kan een melancholie zich presenteren met hypochondere wanen. Het is belangrijk om deze diagnose zo vroeg mogelijk te herkennen door te vragen naar de bijkomende symptomen van een depressie. Onnodig somatisch onderzoek kan dan vermeden worden en patiënten kunnen snel en effectief behandeld worden met antidepressiva en ect.