achtergrond Voldoet de categorale diagnostiek van mentale stoornissen nog wel, met name waar het gaat om onderzoek naar de biologische determinanten van gestoord gedrag en de biologische behandeling ervan? Die vraag klemt, omdat over de biologische grondslagen van de voornaamste psychiatrische ziektebeelden, ondanks vijftig jaar intensief onderzoek, nog maar zo bitter weinig bekend is en hun farmacologische behandeling nog steeds draait om middelen waarvan de basisprincipes zo'n 40-50 jaar geleden bij toeval werden ontdekt.
doel Inzicht bieden in de voor- en nadelen van de categorale classificatie en het bieden van een alternatief, genaamd functionele diagnostiek.
methoden Historisch en conceptueel onderzoek.
resultaten De predictieve validiteit van de categorale benadering is bedroevend laag. We kunnen dit systeem weliswaar (nog) niet missen, maar het dient te worden aangevuld en verfijnd. De methode die wordt besproken is die van de functionele diagnostiek (Van Praag 1997, Van Praag e.a. 2004). Het categoraal gedefinieerde ziektebeeld wordt ontleed in zijn samenstellende symptomen. Vervolgens wordt onderzocht welke psychologische functiestoornissen aan de psychopathologische symptomen ten grondslag liggen. Zo wordt een nauwkeurig beeld verkregen welke psychologische functies gestoord zijn en welke nog normaal functioneren. Uiteindelijk wordt zo een psychiatrische fysiologie opgebouwd, dat wil zeggen, een gedetailleerde kennis van de psychologische disfuncties die aan psychopathologische symptomen ten grondslag liggen. Pas dan kan worden gesproken van een wetenschappelijk gefundeerde psychiatrische diagnostiek. Onderzoek naar de neurobiologische determinanten van psychologische functies is vruchtbaar gebleken. Dit in tegenstelling tot soortgelijk onderzoek van nosologische entiteiten.
conclusie De categorale aanpak voldoet niet meer. Psychologische disfuncties dienen het focus te worden van biologisch psychiatrisch onderzoek en op den duur ook van psychofarmacologische behandeling.