achtergrond D2-receptorblokkerende antipsychotica geven bij 60% van de kinderen en adolescenten en bij 40% van de mannen en 60% van de vrouwen hyperprolactinemie. Een langdurig bestaande hyperprolactinemie geeft bij volwassenen een verminderde botdichtheid en een twee keer verhoogd risico op heup- en bovenbeenfracturen. Daarnaast hebben vrouwen met een hyperprolactinemie een 16% verhoogd risico op het krijgen van borstkanker. Bij kinderen en jongeren is dit niet onderzocht.
doel Het belang van diagnostiek naar hyperprolactinemie onder de aandacht brengen. Tevens uitleggen hoe en wanneer de prolactinespiegel het best bepaald kan worden. Handvatten geven voor de klinische praktijk hoe te handelen bij een bestaande hyperprolactinemie.
methoden Literatuurstudie met als zoektermen “adverse effects”, “side-effects”, “ hyperprolactinaemia”, “bone mineral density”, “children”, “adolescents”, “puberty disorders”, “delayed puberty” and “puberty” in Medline/ embase/Psychinfo/ebm-database (1965-2009). Uitkomsten van mijn eigen case-controlstudie bespreken als die dan bekend zijn.
resultaten Hyperprolactinemie komt bij 60% van de kinderen en jongeren voor die met D2-receptorblokkerende antipsychotica behandeld worden. Bij volwassen is dat bij 40% van de mannen en bij 60% van de vrouwen. Standaardprolactinemetingen worden nu nog niet gedaan terwijl die belangrijke informatie geven voor het later optreden van verminderde botdichtheid en gerelateerde fracturen; bovendien verhoogt het bij vrouwen de kans op het krijgen van borstkanker.
conclusie Prolactine zou gemeten moeten worden voor de start van de behandeling, na drie maanden en jaarlijks bij antipsychoticagebruik. Als er sprake is van hyperprolactinemie, dan is de eerste stap dosisverlaging of switchen naar een antipsychoticum dat prolactine niet verhoogt. Mocht het niet mogelijk zijn om te switchen of te verlagen, dan kan additie van een dopamineagonist overwogen worden. Bij blijvende bestaande hyperprolactinemie is het van belang om botsterktemetingen te doen en preventieve maatregelen te nemen tegen botontkalking zoals calcium- en vitamine-D-suppletie.