achtergrond Schaamte kent vele verschijningsvormen en was aanvankelijk een centraal concept in de psychoanalyse. Met de invoering van het structurele model verdween schaamte grotendeels uit de analytische literatuur, om pas in de jaren zeventig met de opkomst van de Selfpsychologie weer meer aandacht te krijgen.
doel Het belichten van de existentiële schaamte, een nog weinig beschreven klinisch fenomeen met een grote relevantie. Het betreft de hele persoon en wordt omschreven als de schaamte over het feit dat we bestaan zoals we zijn. Deze schaamte gaat gepaard met meedogenloze afkeuring van het eigen zelf en gevoelens van waardeloosheid en inferioriteit.
methoden Naar aanleiding van het klinische materiaal wordt aandacht besteed aan de specifieke overdrachts- en tegenoverdrachtsaspecten in analyses waarin existentiële schaamte een belangrijk aandeel in de problematiek vormt. Er worden twee verschijnselen beschreven die verbonden zijn met existentiële schaamte: de beleving van binnen zwart of rot te zijn en suïcidaliteit.
resultaten In het referaat wordt verslag gedaan van het naar voren komen en het doorwerken in de psychoanalyse van existentiële schaamte.
conclusie De kern van de innerlijke problematiek laat zich vaak niet kennen aan de hand van de symptomen waarmee patiënten zich in eerste instantie presenteren. Dit geldt per definitie voor schaamte. Iedere vorm van behandeling die zich hier niet op richt, is gedoemd te mislukken. Om die reden is het belangrijk om bij iedere patiënt bedacht te zijn op de rol die schaamte speelt in de zelfbeleving.