Emeritus hoogleraar Alexander is bekend van de Rat Park-experimenten in de jaren zeventig van de vorige eeuw, die een kritiek inhouden van zuiver biologische ziektemodellen van verslaving. In zijn nieuwe boek maakt hij een eigenzinnige analyse van het fenomeen verslaving en verdedigt hij als fundamentele oorzaak 'psychosociale dislocatie', het fenomeen waarbij individuen hun verbondenheid met culturele tradities en waarden verliezen. Hij beschrijft hoe in een hyperkapitalistische samenleving deze dislocatie op de spits gedreven wordt en ervoor zorgt dat zelfs hele maatschappijen hun identiteit verliezen. De auteur combineert in zijn analyse klinische gegevens en laboratoriumgegevens met sociologische, historische en economische elementen. Hij licht zijn hypothese toe aan de hand van het paradigma van ontworteling in een moderne grootstad, Vancouver, Canada, de thuisstad van de auteur. Daarnaast werkt hij deze breed en erudiet gestoffeerd uit, met elementen uit de klassieke oudheid, de vroege christenheid tot de evoluties van de 19de en 20ste eeuw. Hij bespreekt middelenafhankelijkheid als één van vele mogelijke verslavingen, hij bekritiseert nog steeds de klemtoon op de biologische verslavingsmodellen en neemt het demoniseren van drugs zoals in de Noordamerikaanse War on Drugs op de korrel. Behandeling van verslaving in klinische zin, zou volgens de auteur wel individuen helpen, maar zou geenszins het maatschappelijk probleem kunnen oplossen. Integendeel, het reduceren van verslaving tot een individueel probleem zou zelfs de onderliggende oorzaken verduisteren en op deze manier een meer gepaste aanpak bemoeilijken. Op basis van deze overwegingen besluit Alexander met een oproep tot activisme in een breed sociaal en politiek project. Globaal omvat het boek zodoende zowel een discussie van het fenomeen verslaving als van de identiteit van de moderne mens. Zonder de auteur in al zijn theses te volgen, is dit een knap werkstuk, dat uitgebreid gerefereerd is en een interessante verruiming vormt op het klassieke dieet van klassiek, kwantitatief wetenschappelijk onderzoek waar clinici meestal beter mee vertrouwd zijn.

H. Peuskens