leerdoel Bekend zijn met de beoordeling van wilsbekwaamheid, dat wil zeggen met het begrip 'wils(on)bekwaamheid', met stappen die nodig zijn bij het beoordelen ervan, met juridische aspecten, met specifieke aspecten bij het psychiatrisch onderzoek, de praktijk bij de beoordeling, en met preventieve aspecten van beoordeling van wilsbekwaamheid. Ten slotte krijgt men globaal zicht op Europese ervaringen.

Wilsbekwaamheid is een begrip dat toenemend in de belangstelling staat, ook bij psychiaters. Is de patiënt in staat tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake, bijvoorbeeld van een medische behandeling? Een psychiatrische stoornis is geen voorwaarde voor, noch een synoniem van wilsonbekwaamheid; ook betekent een gedwongen opname niet per se dat iemand dan ook wilsonbekwaam is. Wie beoordeelt wilsonbekwaamheid; altijd een arts? Speelt de psychiater hierbij een rol, en zo ja, wanneer en welke rol? Hoe wordt wilsonbekwaamheid vastgesteld?

Deze cursus biedt psychiaters een praktisch stappenplan dat hen helpt vragen in een vaste volgorde en juiste juridische kaders te behandelen. Casuïstiek, vignetten en een schema om te scoren worden interactief gebruikt ter illustratie. Aandacht wordt gegeven aan de relatie van dwangbehandeling en wilsonbekwaamheid. Elders in Europa is wilsonbekwaamheid een hoeksteen van de legitimatie van dwang; een rechtsvergelijking tussen Europese landen komt kort aan de orde. De derde evaluatiecommissie van de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) heeft aanbevolen wilsbekwaamheid meer te betrekken bij de besluitvorming over dwangtoepassing, bijv. bij wilsbekwaam verzet tegen een behandeling. De zelfbindingsverklaring en -machtiging zijn inmiddels (waarschijnlijk) van kracht, hetgeen betekent dat de psychiater meer wordt ingeschakeld bij het beoordelen van wilsbekwaamheid.

Door wilsbekwaamheid systematischer te beoordelen, wordt de rechtsbescherming van de patiënt beter bewaakt, zowel bij het 'incompetent consent' (wilsonbekwaam instemmen) als bij wilsonbekwaam verzet (zelfbeschikking als alibi om niet te handelen). Dit is preventie op drie niveaus.