leerdoel In deze cursus leren de deelnemers de problemen in de therapeutische relatie met patiënten met complexe persoonlijkheidsproblematiek te herkennen. Verder leren zij op individueel niveau, team- en instellingsniveau maatregelen ter preventie van dit probleem te ontwikkelen en uit te voeren.

achtergrond De behandeling van patiënten met complexe persoonlijkheidsproblematiek is niet alleen een uitdaging vanwege de behandeling van de stoornis, maar ook vanwege de problemen in de therapeutische relatie. Door de persoonlijkheidsstoornis dreigt de patiënt met de hulpverlener in een pathologische interactie verwikkeld te raken. De patiënt profiteert daardoor onvoldoende van de behandeling en/of loopt iatrogene schade op. Voor de hulpverlener dreigt oncontroleerbare tegenoverdracht en demoralisering, die uiteindelijk leiden tot uitputting.

doel (1) Het voorkómen van een negatieve ('duivelse') spiraal in de therapeutische relatie, waardoor de patiënt gedemoraliseerd raakt, zijn of haar psychische conditie achteruitgaat en/ of de zorg voor de patiënt in gevaar komt. (2) Het op peil brengen en houden van de draagkracht van de behandelaar(s) en daarmee demoralisering en burn-out van de betrokken behandelaars voorkómen.

methode De tweede auteur geeft een inleiding waarin zij vanuit gezagdragende, psychodynamische theorieën de aard van deze interactionele problemen schetst. Hierbij spelen projectieve identificatie, splitsing en het onvermogen tot mentaliseren een centrale rol. Aansluitend krijgen de cursisten de opdracht om in subgroepen van 5 à 6 deelnemers kenmerkende praktijksituaties waarin de therapeutische relatie onder druk komt te staan op te lossen. Aansluitend worden de uitkomsten plenair besproken. In het tweede deel geeft de eerste auteur aan de hand van de internationale literatuur de actuele stand van de kennis over de randvoorwaarden (voor hulpverleners, teams en instellingen) van de zorg voor deze patiëntengroep weer. Daarna voeren de cursisten opdrachten over die randvoorwaarden uit.

besluit De tweede auteur vergelijkt de uitkomsten van de opdrachten met een consensusdocument over de randvoorwaarden voor deze zorg, opgesteld door psychiaters van peps, de landelijke werkgroep van Psychiater Experts Persoonlijkheidsstoornissen. De cursus wordt afgesloten met een toets.