leerdoel Het begrijpen van de farmacologische en hormonale beïnvloeding van seksueel gedrag, inzicht krijgen in het ontstaan van seksuele bijwerkingen en kennismaken met vragenlijsten en interviews om seksueel functioneren te evalueren. Praktische toepassingen van eerdere leerpunten in het gebruik van antidepressiva, antipsychotica, dopamineagonisten en fosfodiësteraseremmers.

Recent zijn er veel nieuwe inzichten rond de aangrijpingspunten van (psycho)farmaca op seksueel functioneren. Antipsychotica kunnen, o.a. afhankelijk van hun affiniteit voor het dopaminesysteem, als postsynaptische dopamineantagonisten seksuele functiestoornissen veroorzaken. De gemengde dopamineagonist en -antagonist aripiprazol gedraagt zich echter geheel anders dan andere antipsychotica. De gevonden verschillen tussen groepen antipsychotica in de invloed op seksueel functioneren geven een goed inzicht in pathofysiologische mechanismen (Knegtering 2007). Dit inzicht kan in de klinische praktijk helpen de therapie te optimaliseren. Ook veel antidepressiva veroorzaken seksuele functiestoornissen, maar niet alle. Hoe hangt dit samen met de veronderstelde werkingsmechanismen? Wanneer we een modern antipsychoticum toevoegen aan een antidepressivum, neemt dan de kans op seksuele functiestoornissen toe of af? Kunnen fosfodiësteraseremmers de door antipsychotica of antidepressiva veroorzaakte seksuele functiestoornissen verminderen, en zo ja, volgens welk mechanisme?

In deze cursus willen we op basis van recent onderzoek een overzicht geven van geneesmiddelen die in de psychiatrische praktijk gewenste of ongewenste effecten kunnen hebben op seksueel functioneren. Na een overzicht van empirisch onderzoek rond de invloed van antidepressiva, lithium en antipsychotica op seksueel functioneren wordt ingegaan op achterliggende mechanismen.

Aandacht wordt besteed aan methoden om seksueel functioneren in de routinepraktijk eenvoudig bespreekbaar te maken. Er wordt een model geboden waarin de effecten van veel gebruikte (psycho)farmaca op seksueel functioneren kunnen worden begrepen en hoe hiermee praktische farmacotherapie in de praktijk mogelijk wordt.