achtergrond Clozapine wordt vaak gebruikt bij behandelresistente patiënten met schizofrenie. Van dit atypische antipsychoticum zijn een aantal ernstige bijwerkingen beschreven zoals bloedbeeldafwijkingen, myocarditis, delier en insulten. Minder bekend is dat clozapine gepaard kan gaan met darmobstructie ten gevolge van een toxische plasmaconcentratie op basis van een koortsende ziekte.
methode Na een fataal verlopen darmobstructie tijdens een acute infectieziekte bij een patiënt die al vele jaren werd behandeld met clozapine, bleek uit retrospectief dossieronderzoek dat in drie jaar nog vier andere patiënten met een onderhoudsbehandeling met clozapine een paralytische ileus hadden ontwikkeld in de beginfase van een koortsende infectieziekte. Een korte omschrijving van het potentieel onderliggende mechanisme en van de casuïstiek wordt gepresenteerd.
resultaten Ofschoon geen directe causale relatie kon worden aangetoond, is het zeer waarschijnlijk dat de paralytische ileus bij deze 5 patiënten veroorzaakt is door een toxische plasmaconcentratie van clozapine in het kader van een acute infectieziekte. Helaas werd tijdens opname in het algemeen ziekenhuis geen plasmaconcentratie bepaald. Kort vóór opname kon dit slechts bij 1 patiënt worden uitgevoerd waarbij een plasmaconcentratie van 1.597 μg/l werd gevonden bij een dosering van 700 mg clozapine per dag (eerdere bepaling bij dezelfde dagdosis: 590μg/l).
conclusie Deze potentieel fatale complicatie wordt waarschijnlijk onvoldoende onderkend en derhalve ondergerapporteerd.