Dit boek is de tweede, herziene druk van een oorspronkelijk in 1998 verschenen uitgave, waaraan ik indertijd niet toegekomen ben. Gersons en Olff, de redacteuren van dit boek en coauteurs van vijf van de elf hoofdstukken, merken in hun 'Ten geleide' op dat vooral de behandelhoofdstukken onder invloed van recente wetenschappelijke ontwikkelingen 'volwassen' lijken te zijn geworden. Een nieuw, uitstekend hoofdstuk gaat over de diagnostiek en behandeling van kinderen en jongeren met posttraumatische stressstoornissen (ptss). Ook deze bijdrage stoelt mede op nieuwe wetenschappelijke bevindingen, wat eveneens het geval is met het herziene hoofdstuk over vluchtelingen. Het slothoofdstuk bevat een nieuwe versie van richtlijnen voor de behandeling. Belangrijk zijn de aanbevelingen dat therapeuten zich moeten scholen in getoetste, effectieve behandelingen van ptss en dat zij niet de tevredenheid van de patiënt, maar de afname van de symptomen als uitkomstmaat moeten hanteren. Wellicht nog belangrijker is het feit dat de nodige aandacht wordt besteed aan de contra-indicaties van de in dit boek beschreven therapeutische benaderingen. Deze hangen vaak samen met ernstige comorbiditeit. Hier was echter wel een korte bespreking van fasengerichte behandeling - de standard of care bij complexe aan trauma gerelateerde stoornissen - op zijn plaats geweest. Naast een bijdrage over farmacotherapie, betreffen de drie in dit boek 'volwassen' behandelhoofdstukken exposure (blootstelling) zoals ontwikkeld door Foa, Gersons' korte eclectische behandelprotocol, en emdr (eye movement desensitization and reprocessing). Deze laatste is een benadering die aanvankelijk verguisd werd, maar die vervolgens steeds meer aan terrein gewonnen heeft. Deze empirisch getoetste benaderingen - en niet alleen zij - laten zien dat er verschillende wegen leiden naar de oplossing van posttraumatische stressklachten, maar dat exposure aan de traumatische herinnering een gemeenschappelijk principe is.

Deze herziene uitgave is grotendeels met zijn tijd meegegaan en blijft een uitstekende introductie op het terrein van diagnostiek en behandeling van ptss bij volwassenen, en nu ook bij jongeren en kinderen. Misschien komt het feit dat bij ptss van 'stoornissen' wordt gesproken en niet van 'stoornis' niet helemaal tot z'n recht. De acute stressstoornis komt enigszins aan bod; de niet apart in de dsm-iv opgenomen diagnostische categorie 'complexe ptss' (ook bekend als 'disorders of extreme stress not otherwise specified', desnos) wordt wel genoemd, maar op de behandeling hiervan wordt nauwelijks ingegaan.

Overigens zijn verdere beperkingen van dit boek met betrekking tot diagnostiek en behandeling van andere aan trauma gerelateerde stoornissen duidelijk genoemd. Tot slot twee kanttekeningen: 'psychotherapeutische behandeling', een uitdrukking die op tal van plaatsen wordt gebruikt, is een pleonasme; en veel van wat in dit boek onder dissociatie wordt verstaan, met name vernauwing van het bewustzijn, heeft daar vaak wel mee te maken, maar is toch echt een ander verschijnsel.

O. van der Hart