De Amerikaanse psychologe Lorna Smith Benjamin verkreeg enige bekendheid met een methode om vanuit een objectrelationeel perspectief persoonlijkheidskenmerken in kaart te brengen. Het instrument dat zij daarvoor ontwikkelde is de sasb (Structural Analysis of Social Behavior). De diagnostische formuleringen die hieruit voortvloeien zijn de basis voor de nu beschreven psychotherapievorm, die vooral is toegesneden op patiënten die eerder niet op behandelingen reageerden. Vaak is er bij hen sprake van een mengbeeld van as-I-symptomen en persoonlijkheidspathologie, waarbij de verschillende diagnoses niet meer goed onderscheiden kunnen worden en de motivatie van zowel behandelaars als de patiënten zelf om intensief aan verbetering te werken, lijkt te zijn weggeebd. Smith Benjamin veronderstelt dat bij deze 'non-responders' vaak sprake is van een verstoorde ontwikkeling van geïnternaliseerde objectrelaties en hechtingsverwachtingen.De psychotherapeutische benadering moet zich daarom in eerste instantie ook niet richten op het symptoomniveau, maar op deze onderliggende, meestal niet-bewuste, interpersoonlijke problematiek. Het doel is hierin verandering op gang te brengen, die vervolgens kan leiden tot vermindering van disfunctionele belevingen en gedragingen en het voorkómen van het ontstaan van symptomen. De therapie wordt ingedeeld in vijf onderscheiden fasen, te weten: (1) het opbouwen van vertrouwen; (2) het verwerven van inzicht; (3) het blokkeren van disadaptieve gedragspatronen; (4) het motiveren voor verandering; en (5) het aanleren van nieuwe patronen. De duur van de behandeling is tussen de één en drie jaar. Alhoewel de therapie is geworteld in het psychodynamische denken, wordt eveneens veelvuldig gebruikgemaakt van psycho-educatieve, directieve en gedragsmatige interventies.Wat is nu de plaats van deze psychotherapievorm? Het frequente voorkomen van non-respons in aanmerking nemend, is de belangstelling zowel in de klinische praktijk als vanuit de wetenschap voor deze therapievorm veel te gering. Het is daarom prijzenswaardig dat Smith Benjamin juist voor deze groep een specifieke psychotherapeutische benadering heeft ontwikkeld.Merkwaardig is dat de schrijfster, die herhaaldelijk refereert aan het universitaire milieu waarin zij werkzaam is, een pilotonderzoek bespreekt dat nog niet aan de meest basale eisen van wetenschappelijke rapportage voldoet. Dat ontkracht het boek. Desondanks heb ik het wel met interesse gelezen. Het is helder geschreven, er klinkt veel klinische ervaring met non-responders in door en ernstige problematiek lijkt niet te worden geschuwd. Door de vele verbatim uitgewerkte voorbeelden is goed te volgen hoe interventies precies worden uitgevoerd en er wordt uitgebreid ingegaan op allerlei veelvoorkomende psychotherapeutische kwesties, zoals de niet-gemotiveerde patiënt, het reageren op persoonlijke vragen, negatieve overdracht of het hanteren van crisissituaties. Het boek kan daarmee vooral beschouwd worden als een inspiratiebron voor behandelaren die nadenken over patiënten die onvoldoende verbeteren. Door het ontbreken van wetenschappelijke gegevens, is er voor een brede toepassing van het volledige protocol van de interpersonal reconstructive therapy vooralsnog geen aanleiding.

H.L. Van