De repercussie van problemen met het fysieke voorkomen (verminkingen, brandwonden) op het zelfbeeld en op relaties komt in de medischpsychologische literatuur indirect of terloops aan bod. Publicaties over psychosomatische problemen in de dermatologie (kaalheid, acne, psoriasis, zelfmutilatie, enz.) of over lichaamsbeeldstoornissen (body dysmorphic disorder) zijn voorhanden, maar wie alle problemen rond schaamtegevoelens omtrent het uiterlijk wil kennen, kan het best de veertien bijdragen van Body Shame raadplegen, waarin zeventien auteurs (bijna allemaal psychologen) specifiek de psychologische problemen van lichamelijke schaamte in al zijn klinische vormen belichten.

Na de beschrijving van de ontwikkeling van schaamte over het eigen lichaam in de kinderjaren en in de adolescentie wordt er aandacht besteed aan de evolutie van deze schaamte, door het mensenleven heen, tot het verouderende lichaam, met problemen van niet-aanvaarding en depressie. De problemen met schaamte over het lichaam en met de psychopathologie rond het uiterlijk worden gekwantificeerd en geschematiseerd.

Er komen specifieke vormen van defiguratie aan bod, zoals eetstoornissen en de daaraan verwante lichaamsbeelddistorsie en lichaamsbeeldstoornis, in een waaier van klinische varianten. Er wordt ingegaan op seksespecifieke aspecten van lichaamsbeeldproblemen. Zo resulteert een extreme preoccupatie met de musculaire ontwikkeling bij mannen soms in 'bigorexia' of 'machismo nervosa'. Voor vrouwen met eet- en lichaamsbeeldstoornissen worden therapeutische interventies aangereikt in een cognitieve functionele analyse. Er wordt duidelijk gesteld dat de lichaamsbeeldstoornis van mineure subtypes, gekenmerkt door controledwang en camouflagedwang, kan escaleren tot ernstige depressies, en zelfs tot suïcide.

Schaamte- en minderwaardigheidsgevoelens omtrent het uiterlijk en het eventuele verlies van sociale aantrekkingskracht leiden tot angst, depressie en suïcide. Bloosvrees met sociale angst is een combinatie van schaamte- en angstgerelateerde psychopathologie. Ook bij seksueel misbruikte kinderen ontstaat vaak een schaamte die op het lichamelijk zelfbeeld is gericht.

De gevolgen van reële lichamelijke afwijkingen, en hun cruciale rol in sociale relaties, worden expliciet besproken. Vanzelfsprekend komen de psychologische gevolgen van huidaandoeningen ter sprake, vooral van psoriasis en acne met hun hoge graad van zichtbaarheid, maar ook van brandwonden en van andere somatische problemen zoals darmstoornissen (encoprese) bij kinderen, prostaatkanker en reactieve seksuele problemen bij volwassenen.

Het boek verbindt twee onderzoeksgebieden: zelfbeeld- en schaamteproblematiek enerzijds, en de onderzoeken rond body image disorder anderzijds. De combinatie van gevarieerde klinische situaties waarin beide gebieden betrokken zijn en het aanreiken van modellen voor interventie maken van deze compilatie een bijzonder interessant werk.

M.M.P. van Moffaert