Steeds meer mensen uit andere culturen doen een beroep op de Nederlandse gezondheidszorg. Het wordt daarom steeds belangrijker om de etniciteit en de culturele achtergrond van patiënten in het klinisch werk te betrekken. Dit boek gaat over hoe dit moet gebeuren.

Hoofdstuk 1 geeft een historisch overzicht van de ontwikkelingen in de transculturele psychiatrie. Omdat de leefomstandigheden en gewoonten van mensen vaak een groter effect hebben op hun gezondheidstoestand dan specifieke medische interventies, is het goed om in de klinische praktijk ook met culturele factoren rekening te houden. Vijf dimensies van cultuur worden beschreven: cultuur als middel voor het verklaren en interpreteren van afwijkend gedrag, cultuur als pathogene en pathoplastische factor, de invloed van de (westerse) cultuur op de diagnostiek en nosologie, de rol van cultuur in de behandeling van psychopathologie en de preventie ervan, en de invloed van cultuur op de vormgeving van de zorg. Hoofdstuk 2 gaat dieper in op een aantal culturele variabelen waar we in de praktijk mee te maken hebben: etniciteit, ras, gender, leeftijd, religie, migratie, socio-economische status, acculturatie, taal en scholing.

Hoofdstuk 3 beschrijft de vier specifieke aandachtsvelden die in de dsm genoemd worden: de culturele identiteit van de patiënt, zijn culturele verklaring voor zijn ziekte, de culturele factoren in zijn of haar omgeving die van invloed zijn op de ziekte (stress/support), en de culturele elementen in de relatie tussen hulpvrager en hulpverlener. Aan de hand van vijf casussen wordt in hoofdstuk 4 geïllustreerd hoe culturele factoren bijdragen aan de oorzaak van psychopathologie, het beloop ervan, de behandeling en het resultaat. Deze zogenaamde 'culturele formulering' wordt wel vergeleken met het Menninger Manual uit de zestiger jaren van de vorige eeuw. Aan de hand daarvan werden de unieke psychodynamische aspecten die in elke ziektegeschiedenis een belangrijke rol spelen, in kaart gebracht. De 'culturele formulering' heeft echter een veel bredere reikwijdte. Hoofdstuk 5 vat een en ander samen en trekt conclusies.

Voor de wat meer ingewijden in de transculturele psychiatrie en de lezers die werken met de 'culturele formulering' bevat het boek wellicht niet zo veel nieuws. Het zet alles nog eens netjes op een rij en besteedt veel aandacht aan het achterliggende wetenschappelijk onderzoek en aan literatuurverwijzingen. Voor nieuwkomers is het boek echter een uitstekende introductie tot de omgang met de factor 'cultuur' in brede zin in de dagelijkse klinische praktijk.

F.A.M. Kortmann