De nieuwe editie van dit boek over psychoanalytisch georiënteerde diagnostiek begint met een uitgebreid hoofdstuk over het intakegesprek. Al snel wordt duidelijk dat de auteur zich vooral richt tot de beginnende hulpverlener, wat volgens ons ook de sterkte van dit boek is: het is toegankelijk, helder, en praktijkgericht. Schalkwijk behandelt thema’s zoals het installeren van een kader, het structureren van het gesprek en het hanteren van de therapeutische relatie. Er gaat veel aandacht naar de valkuilen en onzekerheden waarmee de beginnende hulpverlener te maken kan krijgen en manieren waarop hij of zij hiermee kan omgaan.

In de volgende hoofdstukken bespreekt de auteur verschillende theoretische stromingen die deel uitmaken van het psychoanalytisch gedachtegoed: het driftmodel, het objectrelationele model, het gehechtheids- en mentalisatiedenken en de afweermechanismen. Deze stromingen worden op een bevattelijke manier uitgelegd en geïllustreerd aan de hand van verhelderende klinische vignetten. Ook worden ze kritisch geëvalueerd en binnen de bredere context van het psychoanalytische gedachtegoed gesitueerd. De nadruk ligt vooral op de manier waarop psychoanalytische concepten een licht kunnen werpen op de moeilijkheden waarmee mensen zich aanmelden bij een ambulant werkende psychotherapeut.

De laatste hoofdstukken handelen over het formuleren van een beschrijvende diagnose en het stellen van een psychotherapeutische indicatie. Schalkwijk benadrukt dat een therapievoorstel in de eerste plaats gebaseerd dient te zijn op een inschatting van de onderliggende problematiek (en dus niet enkel op een diagnostische categorie). In tijden van diagnose-behandelcombinaties lijkt het niet overbodig om hierop te blijven wijzen!

Al met al zouden we dit boek zeker aanraden. Vooral de beginnende hulpverlener zal hier veel inspiratie kunnen opdoen. Door de heldere manier waarop psychoanalytische concepten worden uitgelegd, kan het ook dienen als een inleiding tot het psychoanalytisch gedachtegoed.

Een van de dingen die we persoonlijk misten, was meer aandacht voor het fenomeen tegenoverdracht, toch een belangrijke bron van (diagnostische) informatie voor de psychoanalytisch georiënteerde clinicus. Misschien iets voor een volgende editie?

Y. Houben, psycholoog-psychoanalytisch psychotherapeut, Zoersel, C. Anthonis, therapeutisch verantwoordelijke patiëntenzorg, Zoersel