We brengen ongeveer een derde van ons leven slapend door en de kwaliteit van onze nachten heeft een belangrijke impact op de kwaliteit van ons leven overdag. De wetenschappelijke kennis over de (patho)fysiologie van het slaapproces groeit zienderogen en slapen blijkt een heel complex gebeuren te zijn. We weten steeds meer over slaaparchitectuur op macro- en microniveau, over processen zoals slaapdruk en circadiaans ritme, over de rol van diverse neurotransmitters en hersengebieden in het induceren, onderhouden en beëindigen van de slaap. Toch wordt in de opleiding tot arts slechts enkele uren aandacht geschonken aan slaap en slaapstoornissen.

Wie op zoek is naar een Nederlandstalig naslagwerk over slaap en de slaapstoornissen komt met dit boek een heel eind. Vijf autoriteiten op het vlak van slaap en slaapstoornissen in België en Nederland hebben hun krachten gebundeld om dit goed gestructureerde boek tot stand te brengen dat de huidige kennis van slaapgeneeskunde, inclusief recente ontwikkelingen, in een duidelijke en vlot leesbare tekst weergeeft.

Dit leerboek is onderverdeeld in 3 grote delen. Deel 1 (10 hoofdstukken) behandelt fundamentele aspecten van waak en slaap. Deel 2 (6 hoofdstukken) geeft een goede kijk op diagnostische technieken, terwijl in deel 3 (10 hoofdstukken) de diverse slaapstoornissen en hun behandeling ervan worden uitgediept.

In deel 1 komen de neurobiologie en genetica van waak en slaap en de regeling van circadiaanse ritmes aan bod, naast een uitvoerige beschrijving van wederzijdse effecten van slaap op longfunctie en ademhaling, cardiovasculair systeem, thermoregulatie, energiemetabolisme, cognitie en immuunsysteem (en vice versa).

Deel 2 is het meer technische deel van dit leerboek en beschrijft tot in praktisch detail het polysomnografisch onderzoek (inclusief basisbegrippen van scoring en interpretatie). Ook op evaluatietechnieken voor slaperigheid overdag en het nut (en de beperkingen) van actigrafie wordt ingegaan. Dit deel eindigt met een beschrijving van geavanceerde meettechnieken tijdens de slaap en hun indicaties, zoals slaapendoscopie, beeldvorming en slokdarmmetingen.

In deel 3 wordt dieper ingegaan op de slaapstoornissen (insomnie, circadiaanse ritmestoornissen, slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen en bewegingsstoornissen, hypersomnie en parasomnie), inclusief diagnostiek, differentiaaldiagnostiek en behandeling. Dit laatste deel bevat bovendien een zeer lezenswaardig hoofdstuk over slaap (en -stoornissen) bij kinderen, en een hoofdstuk over medisch-juridische aspecten van slaapstoornissen.

Maar liefst 110 auteurs hebben aan dit leerboek meegewerkt. Deze auteurs komen uit zeer diverse disciplines. Op deze manier kunnen medische, niet-medische en technische aspecten van de slaapgeneeskunde aan bod komen, zonder dat er aan diepgang wordt ingeboet. Hoofdstukken geschreven door longartsen, neurologen, psychiaters, kno-artsen, cardiologen, fysiologen, tandartsen en pediaters worden aangevuld met teksten door psychologen, ingenieurs, verpleegkundigen, laboranten en biologen. Dit weerspiegelt bij uitstek het multidisciplinaire karakter van de huidige slaapgeneeskunde. Toch zijn de hoofdstukken geïntegreerd tot een mooi geheel, dat vlot leesbaar is. De geïnteresseerde lezer kan bovendien, na registratie, een zeer uitgebreide onlinebijlage met bijkomende teksten, tabellen en figuren van de website van uitgeverij Acco plukken om dit reeds lijvige leerboek verder te documenteren.

Het leerboek beschrijft bijna alle facetten van slaap- en slaapstoornissen en komt tegemoet aan een lacune in de Nederlandstalige slaapgeneeskunde, met een aanbod voor alle disciplines die in dit domein werken. Voor de clinicus in de slaapgeneeskunde bevat het pareltjes voor diagnostiek en behandeling van slaapstoornissen, maar ook voor wetenschappelijk onderzoek geeft het boek een broodnodige basis­kennis.

L. Gabriëls