Cognitieve neuropsychiatrie ( cnp ) is een relatief nieuwe loot aan de boom van de neurowetenschappen. cnp houdt zich bezig met het terugbrengen van traditionele psychiatrische stoornissen in elementaire psychologische functies, procesmodellen , waarmee een brug naar hersenfuncties beter kan worden geslagen dan met de traditionele, beschrijvende psychopathologische benadering. Het boek beoogt vooral het denken over psychiatrische verschijnselen en ziektebeelden te bevorderen, en is volgens de redactie niet direct gericht op de praktijk van diagnostiek en behandeling.

Dit boek is de tweede druk en de opvolger van de uitgave met de gelijknamige titel uit 2003. De huidige versie is grondig bewerkt, met deels een nieuwe redactie en veel nieuwe auteurs. In de nieuwe versie uit 2013 worden veel nieuwe onderzoeksbevindingen op het gebied van cnp beschreven en de meeste auteurs zijn in Nederland of België zelf actief met het publiceren van hun onderzoeksbevindingen.

Cognitieve neuropsychiatrie slaagt naar mijn idee vrij goed in de opzet om verschillende psychiatrische verschijnselen te ‘vertalen’ naar onderliggende cognitieve processen. Alleen al daarom is het aan te raden voor de doelgroep, die volgens het boek vooral bestaat uit psychiaters, psychologen en neurowetenschappers. De meeste hoofdstukken geven een goede beschrijving van de laatste stand van zaken op het gebied van onderzoek. De indeling in de eerdere druk naar psychiatrische stoornissen is losgelaten en vervangen door een indeling waarbij psychiatrische symptomen gekoppeld worden aan cognitieve processen. Na de – zeer lezenswaardige – inleiding worden onder meer beschreven: hallucinaties en misperceptie, wanen en opmerkelijke opvattingen, emotionele informatieverwerking en depressie, angst en cognitieve bias, sociaal functioneren en theory of mind , conversie en cognitieve aansturing, ziekte-inzicht en meta-cognitie.

Al lezend wordt het de lezer wel duidelijk dat het wetenschapsgebied zich nog aan het ontwikkelen is. Vaak ontbreekt er nog een synthese en blijft de lezer zitten met het gevoel voorlopig nog met tamelijk losse onderdelen te maken te hebben. Ook de brug naar het neurologisch substraat wordt niet overal gemakkelijk gelegd. Het hoofdstuk over misperceptie en wanen leent zich in dat opzicht veel beter voor de procesbenadering van de cnp dan bijvoorbeeld de beschrijving over conversie en apathie. Ten slotte zou wat meer aangegeven kunnen worden hoe deze inzichten leiden tot een betere zorg. Slechts op een aantal plaatsen wordt melding gemaakt van de eerste therapeutische trials, zoals met transcraniële magnetische stimulatie bij depressie. Dit is geen kritiek op het boek, omdat deze gegevens er waarschijnlijk gewoonweg niet zijn.

Al met al een boek dat ik kan aanraden voor ieder die geïnteresseerd is in een andere benadering van psychopathologie dan de traditionele.

F.R.J. Verhey