Cognitieve gedragstherapie. Theorie en praktijk is de tweede, volledig herziene uitgave van Cognitive therapy. Basics and beyond (eerder vertaald als Basisboek cognitieve therapie ) uit 1995. De auteur, Judith Beck, is dochter van Aaron (Tim) Beck, een van de founding fathers van de cognitieve therapie.

Het boek richt zich op ‘ hulpverleners die ongeacht hun ervaring en vaardigheden de belangrijkste bouwstenen van cognitieve conceptualisatie en behandeling niet beheersen ’ (p. 14). Hoewel het boek als ondertitel heeft ‘ Theorie en praktijk ’, is het voor het overgrote deel praktijk. Het theoretische luik neemt slechts een bijzonder klein aandeel van het boek in: nog geen 20 van de 393 bladzijden. Dit is voor mij meteen het grootste gemis. Het luik over de theorie beperkt zich tot een korte geschiedenis, een situering van cognitieve therapie en zeer summiere verwijzingen naar effectstudies. Van de wetenschappelijke onderbouw van de theorie is geen sprake.

De praktijk wordt wel zeer gedetailleerd en zeer helder uiteengezet. Voor een therapeut met enige ervaring is dit té uitgebreid en gedetailleerd. Voor studenten en beginnende therapeuten is het echter zeer handig. Het is een echt trainingsboek. De opbouw van het werk is dan ook zeer systematisch: beginnend met het cognitieve model van kernovertuigingen die leiden tot attitudes, regels en aannames, die op hun beurt automatische gedachten beïnvloeden. Het verloop van de behandeling wordt stap voor stap concreet uitgewerkt, van intake tot afronding en terugvalpreventie. De structuur van de therapiesessies, alle stappen, inclusief gedragsactivatie, het identificeren van automatische gedachten, emoties, kernovertuigingen, huiswerkopdrachten en knelpunten waarop men kan botsen, komen aan bod. Talloze voorbeeldgesprekken maken de benadering concreet. Een casus wordt door het hele boek gehanteerd als illustratie. Dit alles maakt het werk letterlijk een schoolvoorbeeld van cognitieve gedragstherapie.

Voor wie systematisch, van het begin af wil kennismaken met cognitieve gedragstherapie, is dit boek absoluut een aanrader. Ook ervaren therapeuten kunnen er wat aan hebben. Zij zullen het waarschijnlijk niet helemaal doornemen, maar gericht fragmenten eruit lezen.

F. De Groot