achtergrond In het begin van de vorige eeuw probeerde men geestesziekten te begrijpen vanuit het 'endogenieconcept'; endogenie verwijst in dat concept naar een erfelijk overdraagbare degeneratieve aanleg die predisponeert voor een brede waaier van psychiatrische stoornissen, die onderling moeilijk af te grenzen waren. Jelgersma (1926) sprak van 'kiempsychosen'. Na de Tweede Wereldoorlog deed ook in de psychiatrie het empirisch onderzoek zijn intrede en ontstond er behoefte aan een eenduidige, goed repliceerbare omschrijving van psychiatrische aandoeningen: de Feighner research criteria werden geïntroduceerd en in 1980 werd dsm-ii vervangen door dsm-iii. Wat betekende dat voor de kinder- en jeugdpsychiatrie? In dsm-ii werd autisme nog niet als aparte categorie beschreven, maar gezien als een 'schizofrene reactie' van de kinderleeftijd. Met de invoering van dsm-iii werd autisme als aparte diagnostische categorie gezien en eenduidig omschreven. Daarbij werd gesteld dat de diagnose autisme de diagnose schizofrenie uitsluit! Dit was een splitting approach die tot een goede, betrouwbare categoriale diagnostiek heeft geleid, waardoor epidemiologisch en biologisch onderzoek een grote vlucht heeft kunnen nemen.
doel Vanuit een historisch perspectief het bieden van een state-of-the-art overzicht van de relatie tussen autisme en schizofrenie.
methode Een up-to-date review van empirische studies naar de relatie tussen autisme en schizofrenie
resultaten 1. Ouders, die aan schizofrenie lijden, hebben een verhoogd risico op kinderen met autisme. 2. Jongeren met een vroege vorm van schizofrenie hebben vaak tevoren een aan autisme verwante stoornis. 3. Kinderen met autismespectrumstoornissen hebben een sterk verhoogde kans later in hun leven schizofrenie te krijgen. 4. Bij sommige genetisch bepaalde syndromen zoals het klinefeltersyndroom en het 22q11-deletiesyndroom komen regelmatig autisme en schizofrenie bij één en hetzelfde kind voor. 5. Beide stoornissen hebben een verhoogd aantal dysmorfe kenmerken. 6. Beide stoornissen hebben een verhoogd aantal copy number variations. 7. Nogal wat genen die geassocieerd zijn met autisme, zijn ook geassocieerd met schizofrenie.
conclusie Kennelijk bestaat er veel verwantschap tussen beide stoornissen. In de discussie wordt ingegaan op de volgende vragen: Wat betekent dat voor onze huidig gangbare classificatiesystemen? Moeten we stoppen met de categorale benaderingswijze? Moeten we gaan dimensionaliseren? En op basis waarvan dan wel? Op basis van symptomen, op basis van endofenotypen? En wat betekenen deze vragen die vooral 'researchdriven' zijn voor de klinische praktijk?