Bewegingsstoornissen vormen een belangrijk deel van de psychiatrie: ze komen veel voor bij mensen met een psychiatrische aandoening, en zijn vaak een bijwerking van psychofarmaca. Dat kan veel impact hebben. Bewegingsstoornissen belemmeren niet alleen het dagelijks functioneren, maar leiden ook tot therapieontrouw, verlies van vertrouwen in de behandeling, een negatiever zelfbeeld, en daardoor afname van activiteiten en sociale isolatie. Artsen die psychofarmaca voorschrijven (vooral psychiaters en huisartsen), hebben weinig onderwijs gehad in de analyse en behandeling van bewegingsstoornissen. Dat is jammer, want bewegingsstoornissen zijn vaak behandelbaar (en vanuit medisch-wetenschappelijk oogpunt interessant).

Peter van Harten heeft zich in zijn lange carrière ingezet om hier verbetering in aan te brengen. Zijn recentste werk heeft als titel Bewegingsstoornissen in de psychiatrie. Gids voor herkenning, preventie & behandeling, dat hij in eigen beheer heeft uitgegeven. Dit is een map met losse bladen en hoofdstukken over acute dystonie, acathisie, myoklonie, parkinsonisme, tardieve dyskinesie, tardieve dystonie, tremor, functionele bewegingsstoornissen, en onderzoek. Met uitzondering van het laatste hoofdstuk, over (lichamelijk) onderzoek van bewegingsstoornissen, begint elk hoofdstuk met een definitie, gevolgd door paragrafen ‘klinisch beeld’, ‘hoe vaak komt het voor? wie zijn kwetsbaar?’, ‘beloop’, ‘wat kan het anders zijn?’, ‘bijzonderheden’ en ‘preventie en behandeling’. Dit wordt gevolgd door afbeeldingen van de bewegingsstoornis.

Deze gids is heel overzichtelijk, heel praktisch en is glashelder geschreven met mooie, treffende illustraties van elke bewegingsstoornis. Wat dit werk echt uniek maakt, is dat er in elk hoofdstuk QR-codes zijn opgenomen die verwijzen naar o.a. achtergrondliteratuur, casuïstiek, DSM-criteria, en filmpjes over hoe bewegingsstoornissen onderzocht moeten worden. De afbeeldingen en filmpjes zijn animaties die wellicht duidelijker dan patiëntopnamen laten zien waar het om gaat. Deze QR-codes maken ook updates naar nieuwe versies mogelijk. Deze gids zou opgenomen moeten worden in de opleiding van iedereen die psychofarmaca gaat voorschrijven.

 

Arjen J.C. Slooter, aios psychiatrie, Utrecht