Dit qua omvang bescheiden boekje is van de hand van Hanneke Muthert, universitair docent geestelijke verzorging en godsdienstpsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, met als aandachtsgebied de ggz. We kennen Muthert vooral sinds de publicatie in boekvorm in 2007 van haar proefschrift: Verlies en verlangen. Over verliesverwerking bij schizofrenie. Een kader, een training voor hulpverleners en de rol van de geestelijke verzorger nader belicht.

In het huidige boekje herneemt zij deels dit proefschrift en bouwt er verder op voort. Het is bestemd voor geestelijke verzorgers, een in Vlaanderen weinig vertrouwd begrip. Bedoeld worden werkers in de ggz die vooral actief zijn op het domein van zin- en betekenisgeving en/of spiritualiteit en religie, zoals pastoraal werkers en vertegenwoordigers van confessies en van het vrijzinnige denken.

In de (ruime) inleiding en het eerste hoofdstuk beschrijft de auteur de verlieservaringen die mensen, lijdend aan en onder een ernstige psychiatrische stoornis, te verwerken krijgen en de levensvragen hieraan gerelateerd. Ze gaat na hoe het komt dat er in het actuele ggz-bedrijf weinig aandacht is voor en (h)erkenning van deze verlieservaringen en de eraan gelieerde existentiële vragen.

Verliesverwerking en het belang van het vinden van eigen (in een zekere zin: idiosyncratische) antwoorden vormen de kern van het tweede hoofdstuk. In het derde en vierde hoofdstuk ten slotte gaat Muthert dieper in op wat zij als twee kernactiviteiten van geestelijke verzorgers beschouwt: het containen van kwetsbare reacties op verlies (de ‘contained-container’-functie) en de inzet van verbeeldingskracht in de ondersteuning ‘ bij processen rond het verteerbaar maken en bewaren van verlies en verlangen ’ (p. 101).

Het notenapparaat op het einde is zeker lezenswaardig en de literatuurlijst stimulerend. De waarde van dit boekje is omgekeerd evenredig met zijn omvang. Het is wetenschappelijk en theoretisch degelijk gedocumenteerd en de vele, boeiende, vignetten wijzen op een stevige klinische verankering. Het doel van de auteur, te verhelderen wat de functie van geestelijke verzorgers in de ggz kan betekenen, wordt ruimschoots bereikt.

Met dit boekje creëerde Muthert een belangrijk document over geestelijke verzorging in de psychiatrie. Deze tekst is ongetwijfeld zeer waardevol voor elke hulpverlener in de ggz die streeft naar een humane psychiatrie, waarin er aandacht is voor de mens in al zijn facetten en niet alleen voor de behandeling van zijn brein.

M. Eneman