Zo eens om de zoveel jaar lees je een therapieboek dat je iedereen wilt aanraden en waarvan je meteen aanvoelt dat het niet gauw stof zal staan te happen in je kast. Het boek Behavioral activation for depression, a clinician’s guide is er zo één. Hoewel ik al langer vertrouwd was met de principes van gedragsactivatie via eerdere boeken en hoofdstukken van dezelfde auteurs (Addis & Martell 2008; Dimidjian e.a. 2008; Martell e.a. 2001) – overigens allen expert-onderzoekers én clinici op het terrein van (de behandeling van) depressie – kon dit nieuwe boek me nog erg bekoren. Het vat voor mij de essentie van gedragsactivatie bijzonder helder en bevattelijk samen. Bovendien werd dit op een zodanige manier gedaan dat het ook perfect toegankelijk is voor niet-gedragstherapeuten.

De evidence-base voor gedragsactivatie bij depressie is er (Dimidjian e.a. 2006; Dobson e.a. 2008), en zal in de komende jaren ongetwijfeld alleen maar toenemen. Het betreft dus, wat men noemt, een ‘empirically supported treatment’ (est). Bij een est denkt men vaak aan een keurslijf-protocol dat niet werkbaar blijkt, wanneer men het in de échte dagelijkse klinische praktijk wil gaan toepassen. Veelal berust dit op een misverstand en ziet men een est-protocol als een stap-voor-stap en zeer gedetailleerd voorgeschreven behandeling. Niets is echter minder waar. Zo zit bij gedrags-activatie het protocollaire bijvoorbeeld vooral in de kernprincipes en basisstrategieën, waar men vervolgens bij elke nieuwe cliënt die zich aandient flexibel mee aan de slag kan (neen, zelfs moet).

Het boek opent met een korte (historische) schets van de ontwikkeling van gedragsactivatie (hoofdstuk 1). In hoofdstuk 2 worden de 10 kernprincipes toegelicht. De daaropvolgende zes hoofdstukken laten zien hoe die principes vervolgens in de praktijk gebracht kunnen worden. Het negende en tevens laatste hoofdstuk gaat expliciet in op het belang van terugvalpreventie en hoe dit aan te pakken.

Ik vond het jammer toen ik aan het einde van het boek was. En – heel eerlijk – dat overkomt me echt niet vaak. Misschien ben ik wel zo enthousiast omdat de aanpak die in het boek beschreven staat zo nauw aansluit bij mijn eigen manier van werken. Niettemin wil ik het boek aan alle clinici aanraden. Het is compact, leest vlot, bevat treffende voorbeelden en – het allerbelangrijkste voor mij – het vat zeer helder de kern weer van gedragsactivatie bij depressie en doet dit op een zodanige wijze dat men er meteen mee aan de slag kan.

Ik sluit me dan ook aan bij de auteurs wanneer ze stellen: ‘Dit boek is bedoeld om binnen handbereik te hebben op uw bureau en het bij gelegenheid te raadplegen voor sessies om interventies te plannen’ (p. 35). Overigens ben ik ervan overtuigd dat in de nabije toekomst al gauw ook de waarde van gedragsactivatie voor andere stoornissen dan depressie zal blijken.

F. Raes