Gedwongen opname gebeurt in België onder strikte voorwaarden en regels gedicteerd door de Wet betreffende de Bescherming van de Persoon van de Geesteszieke (Wet BPG) van 26 juni 1990. Deze wet onderscheidt de 'gedwongen opname in een ziekenhuis' en 'de verpleging in een gezin'(of gezinsvervangend milieu). Vervolgens valt de patiënt betreffende diens (interne) rechtspositie onder de Wet betreffende Rechten van de Patiënt (22 augustus 2002). Deze maakt in geval van beslissingsonbekwaamheid van de patiënt dwangbehandeling mogelijk. Dit boek bevat de beide wetteksten en beschrijft dit rechtssysteem in 367 paragrafen. Deze paragrafen zijn soms vier regels lang, soms een halve pagina of langer. Elke paragraaf behandelt een stapje in het systeem. Per stap brengt de auteur de wettekst, de praktijk, soms jurisprudentie en ook bespiegelingen op bepaalde zaken samen. Dat kan voor een naslagwerk in de praktijk wellicht werkzaam zijn. Echter, de lezer die dit systeem niet kent, mist een overzicht van wat de wetten beogen en over hoe de praktische uitvoering in grote lijnen verloopt. Zo zijn de diverse rollen van de psychiater (de opsteller van het 'omstandig verslag', de behandelend geneesheer-psychiater dan wel de geneesheer- hoofd van dienst) moeilijk te begrijpen. Daarbij speelt ook dat de Belgische psychiater een andere relatie met het ziekenhuis heeft dan de Nederlandse collega. Uit de paragrafen rond isolatie en fixatie wordt wel duidelijk dat er weinig gerechtelijke controle hierop is, maar dat de geneesheer dagelijks voor dit besluit moet tekenen en er ook verantwoordelijkheden liggen bij de (zakelijk) directeur en bij de geneesheer-hoofd van dienst. Voor de Nederlandse lezer biedt dit boek geen toegankelijke inleiding tot de Belgische wetgeving. Er zijn wel interessante overeenkomsten en verschillen. Net als in Nederland bestaat er in Vlaanderen een sterke stijging van het aantal gedwongen opnamen (vooral voor de spoedmaatregel). De Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) en de Belgische Wet van 26 juni 1990 hebben beide een ontstaansgeschiedenis van meer dan twintig jaar. Inmiddels bestaan in België geen plannen voor nieuwe wetgeving met meer ambulante dwang. Een voorwaardelijke machtiging bestaat niet. En 'de onvervreemdbaarheid van persoonsrechten laten een zelfbinding niet toe'. Dit is een Belgisch praktijkboek vol praktische juridische, organisatorische en zelfs financiële informatie.

J.R. van Veldhuizen