'Zelfbeschadiging' is de vertaling van het in 1998 uitgegeven 'Cutting. Understanding and overcoming selfmutilation', geschreven door de in New York gevestigde psychotherapeut Levenkron. Van zijn hand verschenen een zevental boeken over anorexia nervosa, obsessieve-compulsieve stoornis, zelfbeschadiging en seksueel misbruik, gericht op een brede doelgroep van patiënten, familieleden en hulpverleners. In het eerste deel van dit boek beschrijft de auteur de achtergronden van zelfbeschadiging bij de tieners en adolescenten met een gestoorde persoonlijkheidsontwikkeling die hij sedert 1976 behandelde. Aan de hand van hun ziektegeschiedenissen maakt hij aannemelijk dat zelfverwondend gedrag de functie heeft om gevoelens van onbehagen en emotionele pijn te verlichten en mentale desintegratie te voorkomen. Zijn patiënten beschikken over onvoldoende mogelijkheden om ervaringen en gevoelens te verwoorden. De oorzaken van hun problemen worden gevonden in de vroege jeugd, waarin dikwijls sprake was van een gestoord hechtingspatroon en seksueel misbruik. In het tweede deel beschrijft hij zijn behandelmethode: de 'verzorgende autoritatieve therapie', die gebaseerd is op het psychoanalytisch referentiekader met orthopedagogische kenmerken in de uitwerking. De behandeling is gericht op het staken van de zelfbeschadiging en de vorming van een stabiele persoonlijkheid. Praten, vertrouwen, gezonde binding en veilige communicatie worden genoemd als noodzakelijke bouwstenen voor verandering. De therapeut dient een actieve rol te vervullen en aan een bepaald persoonlijkheidsprofiel te beantwoorden om op een professionele wijze om te kunnen gaan met de overdracht en tegenoverdrachtsaspecten van de relatie. Met dit boek is Levenkron erin geslaagd zijn belangrijkste doelstelling te realiseren, namelijk bij een breed publiek begrip te wekken voor het fenomeen zelfbeschadiging en hoop op herstel te bieden. Voor psychiaters en psychotherapeuten die de literatuur over persoonlijkheidsstoornissen hebben bijgehouden, bevat het geen nieuws en wordt de doelstelling 'het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek' niet waargemaakt. Dit is het gevolg van de relatief late vertaling, maar vooral ook van het geringe wetenschappelijke gehalte van het boek. De hoofdstukken over classificatie, diagnostiek en etiologie vind ik verwarrend en de beschrijving van de biologisch-psychiatrische aspecten van de problematiek onder de maat. Literatuurverwijzingen ontbreken geheel. Desondanks zorgden de meer dan 25 ziektegeschiedenissen ervoor dat het boek bleef boeien, ondanks de 'rommelige' structuur, de frequente herhalingen en de soms matige vertaling die de begrijpelijkheid nadelig beïnvloedt. Al met al is het een lezenswaardig boek voor een lekenpubliek dat is geïnteresseerd in het symptoom zelfbeschadiging. Psychiaters en psychotherapeuten kunnen het boek beter in de boekhandel laten staan.

A.J.H.T. de Bie