Psychiatric Cultures Compared bevat achttien essays, gebaseerd op voordrachten die in 2003 werden gehouden in het kader van een workshop, georganiseerd onder dezelfde titel door de Koninklijke Academie voor Wetenschappen en de Universiteit van Amsterdam. De cultuur van de Nederlandse psychiatrie uit de vorige eeuw wordt hierin beschreven en vergeleken met culturen in de ggz van ons omringende landen. Daardoor wordt een meerdimensionaal beeld geschetst van wat zich in de psychiatrie aan ontwikkelingen heeft voorgedaan in de vorige eeuw. Aan het boek werkten een groot aantal Nederlandse, Amerikaanse, Duitse, Engelse, Zweedse, Franse en Japanse experts op het gebied van de geschiedenis van de psychiatrie mee. Het boek bestaat uit drie delen. Het grootste, eerste deel is gewijd aan de geschiedenis van de geïnstitutionaliseerde ziekenhuispsychiatrie in ons land, aan de geleidelijke extramuralisering die zich hier heeft voorgedaan, mede onder invloed van de antipsychiatrie, en aan de organisatie van de ggz. De ontwikkelingen in Nederland worden vervolgens vergeleken met die in de voormalige twee Duitslanden, in Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten. In het tweede deel komen relatief nieuwe onderwerpen en onderzoeksterreinen aan de orde, in het bijzonder op het gebied van de interactie tussen instelling en familie en van het opkomende no restraint beleid in de psychiatrische verpleegkunde. Bij de uitwerking van deze onderwerpen worden ook ervaringen betrokken in Japan, Zweden en Italië. Er is ook een hoofdstuk gewijd aan de effecten van de farmacotherapie op het beleid in de instellingen. Het derde deel bevat een terugblik en een synthese. Wat opvalt in de Nederlandse ggz, vergeleken met die in de ons omringende landen, is de open houding voor ontwikkelingen in andere landen. Vóór de Tweede Wereldoorlog liet de Nederlandse psychiatrie zich inspireren door de Duitse en Oostenrijkse collega's. Na de oorlog was het het gedachtegoed uit de Angelsaksische wereld waarmee onze psychiatrie verrijkt werd. Psychiatric Cultures Compared is een interessant, boeiend en gedegen boek voor elke hulpverlener die wil leren van het verleden. Enerzijds is wat erin beschreven wordt heel herkenbaar, anderzijds verschaft het de lezer verrassend nieuwe inzichten. Een aanrader.

F.A.M. Kortmann