Na het geslaagde Textbook on cultural psychiatry (2007) is het bijzonder toe te juichen dat er nu, wederom onder de redactionele leiding van Bhugra en Bhui, een boek is verschenen dat specifiek over vluchtelingen en asielzoekers gaat. Binnen het veld van de transculturele psychiatrie neemt deze groep een bijzondere plaats in vanwege de achtergrond van trauma en verlies en de daarmee samenhangende gedwongen vlucht (forced mi-grants). Het boek gaat vooral over vluchtelingen en asielzoekers in westerse landen. Dat is een kleine minderheid van het totale aantal vluchtelingen, maar voor de meesten van ons wordt dit boek daardoor extra relevant.

Helaas voldeed het boek niet aan mijn (te hoge?) verwachtingen. Waar het Textbook een duidelijk indeling heeft, waarbij elk hoofdstuk voorafgegaan wordt door een redactionele inleiding, is dit boek nogal chaotisch, komt er veel overlap in voor en dekken de titels van de hoofdstukken in lang niet alle gevallen de inhoud. Ook opvallend is dat eveneens relevante (bijvoorbeeld Nederlandse en Scandinavische) literatuur niet in het boek is verwerkt. De indruk ontstaat dat het boek vrij snel geschreven en samengesteld is, jammer.

Niettemin is er een aantal redenen om het boek aan te schaffen en te lezen. Allereerst geeft het de ontwikkeling weer in onderzoek en behandeling: waar in het verleden het accent lag op trauma’s in het land van herkomst, is nu het accent verschoven naar aandacht voor het belang van de stressfactoren in het gastland. Dat geldt voor asielzoekers, die veelal voor lange tijd in niemandsland moeten verkeren, maar ook voor vluchtelingen.

Ten tweede bevat het een samenvatting van de, helaas nog weinige, onderzoeken naar effectieve behandeling. Daaruit blijkt dat de diverse cognitieve gedragstherapieën in zekere mate effectief zijn, maar aanpassing behoeven: bijvoorbeeld langer durend en relatief meer focus op identificatie en verandering van betekenis dan op exposure. Psycho-educatie, versterking copingstrategieën en veerkrachtfactoren zijn van groot belang, maar ze worden helaas te weinig uitgewerkt.

Ten derde worden er interessante dingen geschreven over het vóórkomen van psychoses bij deze groep. Stompe beschrijft een onderzoek onder 1771 patiënten. Hij concludeert dat er een verhoogde prevalentie van schizofrenie is bij migranten (met uitzondering van Turken), maar niet bij vluchtelingen. Dit is een interessante bevinding in de discussie tussen onder anderen de onderzoekers Selten en Zandi (2011).

Algemene conclusie is dat het boek zeker schatten bevat, maar de lezer moet nogal moeite doen om deze te vinden.

C.J. Laban