Het is welbekend dat psychotrauma een risicofactor vormt voor psychiatrische stoornissen. Minder bekend echter is het gegeven dat psychotrauma ook een risicofactor vormt voor talrijke onverklaarde lichamelijke klachten (functionele stoornissen) en voor somatische aandoeningen op latere leeftijd. Dit boek komt hieraan tegemoet door een toegankelijk overzicht te bieden van de betreffende literatuur, evenals concrete handvatten voor de klinische praktijk.

Eerst wordt een uiteenzetting gegeven van de verbanden tussen psychotraumata en latere gezondheids- en pijngerelateerde problemen. Vervolgens worden de mediërende en modererende factoren onder de loep genomen, zoals psychiatrische en slaapstoornissen, geslachts- en  persoonlijkheidskenmerken, stress en onderliggende neurobiologische mechanismen. Tot slot formuleert men voorstellen voor verder onderzoek, betere samenwerking tussen disciplines, screening en preventie en interventies bij traumaslachtoffers binnen het primaire en secundaire hulpverleningscircuit. De commentaren en ervaringen van traumaslachtoffers zijn leerrijke aanvullingen. Het meest vernieuwende komt aan bod bij de bespreking van implicaties en richtlijnen voor de klinische praktijk. Het herkennen en erkennen van jeugdtraumata en het leren omgaan met deze slachtoffers zijn belangrijke vaardigheden voor hulpverleners binnen de gehele zorgsector. Opmerkelijk is ook het hoofdstuk over de impact van traumatische bevallingen op gezondheid.

Er is echter een aantal beperkingen. Ten eerste worden de bevindingen van de verschillendestudies op een te weinig wetenschappelijke wijze gerapporteerd: geen systematische vermelding van oddsratio’s, betrouwbaarheidsintervallen, p-waarden of aantal deelnemers in studies. Daarnaast worden bepaalde gegevens regelmatig herhaald, zowel binnen sommige hoofdstukken als tussen hoofdstukken onderling. Tot slot is het jammer dat de auteurs weinig gebruikmaken van figuren, tabellen of schema’s ter verduidelijking, illustratie en conceptualisatie van de bevindingen.

Wij concluderen dat dit goed gedocumenteerde boek een degelijk overzicht biedt van de bestaande literatuur over trauma en fysieke gezondheid, met de nadruk op praktijkgerichte interventies. We kunnen het aanbevelen aan artsen en hulpverleners van de eerste- en tweedelijnszorg, evenals aan alle medewerkers uit de geestelijke gezondheidszorg. Het kan tevens aangeraden worden aan onderzoekers die zich willen verdiepen in de gevolgen van psychotrauma.

F. Van Den Eede, M. De Venter