Kennis over neuroplasticiteit is van groot belang voor de zoektocht naar de oorzaken van het ontstaan van psychische of motorische stoornissen en, als vervolg op deze zoektocht, bij het ontwerpen en testen van werkzame interventies. Het idee van autonome rijping van neurale systemen is niet geheel terzijde geschoven, maar men plaatst dit tegenwoordig veeleer in een stelsel van opvattingen over de constructieve ontwikkeling van het brein en de functies daarvan. De connecties die in het brein worden gelegd tussen neuronen en regio's hebben in die visie weliswaar betrekking op evolutionair gevormde ontwikkelingsprocessen die leiden tot hersenen van een specifieke structuur, maar welke connecties precies ontstaan en welke worden gesnoeid, is veeleer de uitkomst van een opkomende, probabilistische en door ervaring gedreven dynamiek. Het door Vandermeulen, Derix en Lafosse geredigeerde boek bespreekt in tien hoofdstukken de belangrijkste facetten van dit fascinerende thema. Het boek gaat niet alleen in op de normale hersenontwikkeling en het resultaat daarvan, te weten de bouw en de functie van de hersenen, maar belicht plasticiteit in de verschillende hoofdstukken in verband met onder andere beschadigingen aan het zenuwstelsel, veroudering, stress en persoonlijkheid. Positief is dat niet alleen de uitkomsten van fundamenteel onderzoek ter sprake komen, maar ook de klinische toepassingen ervan, bijvoorbeeld in de bijdrage van Fasotti en Lamberts. Zij gaan in op de vraag of we na frontaal hersenletsel neuroplasticiteit kunnen stimuleren om herstel of compensatie van functieverlies te bereiken. Het is heel inspirerend om te lezen dat er ook belangstelling is voor de rol die gerichte aandacht bij de patiënt kan spelen voor het stimuleren van functioneel herstel gedurende de rehabilitatie. De volgorde van de beginhoofdstukken is niet logisch. Ik zou de lezer aanraden met hoofdstuk 3 (hersenontwikkeling) te beginnen, om daarna hoofdstuk 1 (het resultaat daarvan) te lezen. Dan is het logischer om hoofdstuk 2, dat ingaat op afwijkende processen, door te nemen. Er is verder hinderlijke overlap doordat bij herhaling auteurs met gedeeltelijk dezelfde bronnen uit de doeken doen wat neuroplasticiteit behelst. De eindredactie van dit boek had beslist strakker gemogen, zeker daar Vlaamse en Nederlandse auteurs bijeengebracht zijn. Ook het register had men met meer zorg moeten samenstellen en men had de selectie van de auteurs beter moeten verantwoorden. Maar vanwege de praktische relevantie van de bijdragen en omdat het goed duidelijk maakt dat de neurologie en de psychiatrie elkaar hard nodig hebben, is dit boek zeker aan te bevelen.

 

J.C. van der Stel