Enkele jaren geleden mocht ik een festival rond ervaringsdeskundigheid openen. Ik was vereerd en het werd tot een spektakel gemaakt waarbij ik vooraf in het donker op een hoogwerker werd geplaatst en opeens zichtbaar was voor het publiek toen de schijnwerpers aangingen. Ik voelde me die dag in mijn nopjes en bedacht dat het open zijn over mijn eigen kwetsbaarheid, de reden voor mijn uitnodiging, mijn leven had verrijkt. Een collega-directeur zette mij die dag weer met de voeten op de grond. Wij presenteerden samen een workshop en zij verzuchtte daar dat zij zich die dag buitengesloten voelde aangezien zij nooit een psychische aandoening had doorgemaakt en dat dat haar nu het gevoel gaf er niet bij te horen.

Precies dit dilemma is een van de thema’s in het boek Behandelen met eigen ervaring. Nu andere professionals dan de ervaringsdeskundigen vaker kiezen voor zelfonthulling, vraagt dit om reflectie én om werkmethodes. Koen van Westen en Pim Peeters hebben die beide opgepakt met dit boek.

Zij bouwen hun betoog op vanuit de beschrijving waar ervaringsdeskundigheid nu precies voor staat, het bieden van hoop, het rolmodel zijn en empathie vanuit doorleefde ervaring. Professionals hebben de instrumenten om dit te doen al lang in handen, zij zijn onbewust bekwaam, het gaat vooral om de persoonlijke ontwikkeling. Zij hebben een module ontwikkeld:
‘(be)handelen met eigen ervaring’ (BHEE). In de eerste opzet bestond die uit colleges en werkgroepen, intervisie en praktijkopdrachten. Op grond van de evaluatie is later het onderdeel college en werkgroepen komen te vervallen. Boeiend was het om te lezen dat deelnemers de voor velen vanzelfsprekende verbinding met het thema herstel door deelnemers helemaal niet zo vanzelfsprekend vonden. Zo kwam er ook ruimte voor andere perspectieven zoals positieve gezondheid, palliatieve zorg en green mental health.

De auteurs hebben ook ruimte gegeven voor enkele persoonlijke verhalen én voor kritiek op hun benadering. Dit leverde een aantal boeiende korte essays op. Had ik zelf die kans gekregen, dan zou ik kritiek hebben geuit op het laten vervallen van colleges en werkgroepen. De persoonlijke ontwikkeling die zij bepleiten, kan het beste gefundeerd zijn op kennis, vaardigheden en attitude.

De kracht van de auteurs is om binnen een beperkt aantal bladzijden verdieping aan te brengen. Een verdieping als een kijkdoos waarin weer enkele andere kijkdozen ingebracht zijn. Psychiaters kunnen veel leren van het vertoog over dit onderwerp bij verpleegkundigen en in het sociaal domein.

R. Keet, psychiater, Heiloo