achtergrond Eerder onderzoek toonde een mogelijke relatie tussen het stresshormoon cortisol en bipolaire stoornis. Cortisol wordt meestal onderzocht aan de hand van metingen die een momentopname weergeven, of middels dynamische testen. Recent is een nieuwe techniek ontwikkeld om retrospectief de gemiddelde cortisolwaarde over langere tijd te kunnen bepalen middels hoofdhaaranalyse.
doel Inzicht geven in verschillende methoden om de activiteit van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (hhb-as) te meten en plaatsbepaling van recent onderzoek met cortisolmeting in hoofdhaar bij bipolaire stoornis.
methode Een beknopt literatuuroverzicht van de meest gebruikte testen in de psychiatrie om hhb-asactiviteit te meten. Aan de hand van ons recente onderzoek bij 100 patiënten met een bipolaire stoornis lichten wij de cortisolbepaling in hoofdhaar eruit.
resultaten Testen die de hhb-asactiviteit meten, kunnen onderscheiden worden in puntmetingen, stimulatie- en remmingstesten. In ons recente onderzoek bij patiënten met een bipolaire stoornis bleek dat verhoogde cortisolwaarden in haar verband houden met latere leeftijd van eerste klachten en psychia-trische comorbiditeit; lagere cortisolwaarden hangen samen met een comorbide paniekstoornis.
conclusie Cortisolmeting middels haaranalyse lijkt van toegevoegde waarde aan de bestaande hhb-asmetingen om chronische cortisolblootstelling te meten. Hiermee lijken verschillende subtypes van bipolaire stoornis te kunnen worden onderscheiden.